Ideer

Dialog krev ytringsfridom

At ein bør visa religion som identitetsmarkør eit særleg omsyn, er eit blindspor. Kritikk av makt kan innebera kritikk av religion. Lars Gauden-Kolbeinstveit i Stavanger Aftenblad:

Publisert: 20. januar 2016

At ein bør visa religion som identitetsmarkør eit særleg omsyn, er eit blindspor. Kritikk av makt kan innebera kritikk av religion.

I Aftenbladet 13. januar skriv Tom Hetland i si bokmelding «Ytringdfridom i ei terrortid» om korleis Vebjørn Selbekks erfaring, og utviklinga etter karikaturstriden for ti år sidan, har hjelpt oss til å tenkja meir prinsipielt om ytringsfridomen. Hetland skal ha ros for å vedgå at han og andre redaktørar burde forsvart Selbekk sterkare då Selbekk vart utsett for alvorlege trugslar og Utanriksdepartementet freista å stempla Selbekk som syndebukk.

Fleire publiserte teikningane

Som Hetland skriv, hadde fleire aviser, til dømes Aftenbladet sjølv, publisert teikningane fleire månader før Magazinet. I denne samanhengen er det også verdt å minna om kva Pressas faglege utval meinte om saka i Magazinet: «Utvalget merker seg for øvrig at publiseringen av tegningene inngår i et saklig oppslag om forholdet mellom ytringsfrihet og islam, og at presentasjonen heller ikke har noen provoserende form.»

Kven skal setta grensene?

Hetland ser samstundes ut til å hevda at ytringsfridomen må balanserast mot andre verdiar. Det er i visse samanhenger, som til dømes vern av personleg informasjon og vern mot injuriar, rett at ytringsfridomen ikkje kan tolkast absolutt. Som hovudprinsipp er det ingen grunn til å tru at Hetland vil ha sterkare juridiske grenser for ytringsfridommen – støtta til mellom anna Selbekk syner det godt. Samstundes er det nokre av Hetland sine refleksjonar omkring religion, identitet og dialog som eg er kritisk til.

Det er rett at religion for mange er viktig for identiteten deira, men at ein bør visa religion som identitetsmarkør eit særleg omsyn, er eit blindspor. Kritikk av makt kan innebera kritikk av religion. Ingen må få kunna hindra eit fritt ordskifte ved å hevda at identiteten deira blir krenka om nokon kritiserer religionen deira.

Og kven skal setta grensene? Det er ikkje berre tradisjonell religion som er viktig for identiteten til folk. For nokon er fotball eller kunst viktig. Hetland har sjølvsagt rett i at mennesket er ukrenkjeleg, men det inneber at mennesket må få tru og meina kva det vil, og ingen har rett til å bruka vald eller truga med vald mot ytringar. Det at mennesket er ukrenkjeleg inneber ikkje at det skal få sleppa å høyra ting det ikkje likar.

Feil stad til feil tid

Til slutt spør Hetland om det er «nokon veg utanom den utskjelte dialogen?» Eg er ikkje sikker på om dialog berre er utskjelt. I karikaturstriden er det sentrale i kritikken av «dialog» at dei som snakkar om dialog gjer det på feil stad og til feil tid. Dialog kan i mange samanhengar ha mykje godt ved seg, men når nokon vert truga med vald, må ein vita kva for side av konflikten ein skal stå på. Den som karikerer eller driv med satire, ytrar seg. Han eller ho freistar ofte å starta ein form for dialog. Det er dei som truar eller driv med vald, som absolutt ikkje vil ha dialog.

Innlegget var publisert i Stavanger Aftenblad tirsdag 19. januar 2016.